Διαταραχή Πανικού/Αγοραφοβία - Γνωσιακό/Συμπεριφοριστικό μοντέλο ερμηνείας

Ποιο είναι το Γνωσιακό - Συμπεριφορικό μοντέλο της Διαταραχής Πανικού / Αγοραφοβίας; Το πιό διαδεδομένο ψυχολογικό μοντέλο για την ερμηνεία του πανικού και της αγοραφοβίας είναι το γνωσιακό-συμπεριφορικό. Η θεωρία αυτή προτείνει ότι μια συγκεκριμένη αλληλουχία γεγονότων οδηγεί στις κρίσεις πανικού. Η αλληλουχία αυτή είναι κυκλική και έτσι το μοντέλο συχνά αναφέρεται ως ο 'φαύλος κύκλος του πανικού'. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, εσωτερικά ή εξωτερικά ερεθίσματα γίνονται αντιληπτά από τους πάσχοντες ως απειλητικά για την ζωή τους, π.χ. μια στιγμιαία ζάλη, μια στιγμιαία ταχυκαρδία, μια δυσκολία στην συγκέντρωση, μια στιγμιαία σύγχιση κ.ο.κ. Η αίσθηση της απειλής οδηγεί φυσιολογικά σε άγχος το οποίο συνοδεύεται από πολλά σωματικά και ψυχικά συμπτώματα. Τα αγχώδη όμως συμπτώματα (τα οποία αν και δυσάρεστα δεν απειλούν την ζωή του ατόμου) δεν αποδίδονται στο άγχος όπως είναι σωστό αλλά αντίθετα οι πάσχοντες τα ερμηνεύουν με έναν τρόπο 'καταστροφικό', ως σημείο δηλαδή άμεσου και απειλητικού κινδύνου για την σωματική τους ή/και την ψυχική τους υπόσταση. Αυτό οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερο άγχος και έτσι το άτομο μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο που οδηγεί στον πανικό σε λίγα λεπτά. Σύμφωνα με το γνωσιακό-συμπεριφορικό μοντέλο, η διαταραχή διατηρείται διότι το άτομο υιοθετεί συγκεκριμένες συμπεριφορές οι οποίες το οδηγούν στην ενίσχυση των λανθασμένων πεποιθήσεών του σχετικά με τα συμπτώματα που νιώθει και έτσι στην ακόμη μεγαλύτερη αποδοχή τους. Αυτές οι συμπεριφορές είναι κυρίως η αποφυγή των καταστάσεων στις οποίες το άτομο είχε στο παρελθόν μια κρίση πανικού, η χρησιμοποίηση 'προφυλάξεων' ώστε να μην συμβεί μια κρίση (π.χ. να μην υπάρχει πολύ κόσμος, να είναι κάποιος δίπλα, να έχει μαζί του αγχολυτικό κ.λ.π.) και η επιλεκτική προσοχή κάθε στιγμή σε στοιχεία που μπορεί να δείχνουν ότι μια κρίση πάει να αρχίσει (π.χ. ψηλάφηση του σφυγμού, παρακολούθηση των καρδιακών χτύπων κ.λ.π). Με πολύ απλά λόγια ο πανικός (σε ψυχολογικό επίπεδο) δημιουργείται διότι το άτομο αντιλαμβάνεται ως εξαιρετικώς απειλητικά συμπτώματα που στην ουσία αν και δυσάρεστα είναι άβλαβή. Η αντίληψη αυτή ωστόσο δεν βασίζεται σε έγκυρα δεδομένα διότι το άτομο ποτέ δεν προσπάθησε να αμφισβητήσει την αλήθεια των όσων σκέφτεται. Αντίθετα, δρα με τέτοιο τρόπο που με μαθηματική ακρίβεια ενισχύει την άποψή του για την δημιουργία των συμπτωμάτων του.